Người Tìm Hiểu

CARL JUNG VỚI GIẤC MƠ VÀ SƠ NGUYÊN TƯỢNG (Phần Hai)

Trong một bài viết trước đây, chúng tôi có viết “Jung trở nên quan tâm đến ý tưởng cho rằng có một vài Chủ Đề CHUNG hiện hữu xuyên qua các Huyền Thoại và nội dung Văn Hóa của tất cả các Dân Tộc. Ý tưởng này dẫn đến sự khám phá ra ‘Vô Thức Cộng Thông’ (Collective Unconscious), một trong những chủ đề chính yếu trong học thuyết của Carl Jung”.(1)

Jung viết: “Phải có một thiên hướng tức khuynh hướng tự nhiên trong mọi cá nhân vượt Ý Thức có khả năng sản sinh ra cùng một loại Biểu Tượng hoặc những biểu tương rất giống nhau ở mọi thời và mọi nơi. Vì thiên hướng đó thông thường Không phải là một sở hữu Ý Thức của cá nhân, tôi gọi nó là ‘Vô Thức Cộng Thông’ (Collective Unconscious), và để làm cơ sở cho các ‘sản phẩm tượng trưng’, tôi mặc nhận sự hiện hữu của những hình tượng Nguyên Sơ được gọi là Linh Tượng hay Sơ Nguyên Tượng (archetype)”.(2)

Vào thời gian cuối cùng của Thế Chiến I, Jung bắt đầu thoát khỏi cảnh tối tăm của thế giới nội tâm của mình. Một sự kiện chủ yếu của giai đoạn này là việc Jung khám phá ra cái ‘Vòng Tròn Huyền Diệu’(Mandala). Từ ngữ ‘Mandala’ có nguồn gốc từ Phạn ngữ và có ý nghĩa như trên.(3)

 Trong Lời Tựa của tác phẩm ‘Mandala Symbolism’, Jung viết: “Chỉ từ từ tôi mới khám phá ra thực sự ‘Mandala’ là gì : “Sự Hình Thành, Biến Hóa, Sáng Tạo không ngừng nghỉ của Tuệ Giác vĩnh cữu” (Faust, II). Và đó là Đại Ngã, sự Trọn Vẹn của nhân cách mà nếu được tiến hành một cách tốt đẹp, có tính cách cân đối Hài Hòa, nhưng không chấp nhận sự tự lừa dối mình.(4).

 ‘Mandala’ là một ‘Linh Tượng’ hay ‘Sơ Nguyên Tượng’ được tìm thấy trong đồng văn của nhiều Tôn Giáo và trong các khía cạnh khác của nhiều nền Văn Hóa. Một ‘vòng tròn huyền diệu’ cơ bản là một vòng tròn bao quanh một hình vuông hay một hình khác đối xứng, nhưng có nhiều biến thể của hình căn bản này. Hình ảnh có thể tiêu biểu cho chính Vũ Trụ hay cho ‘vũ trụ Nội Tâm’ –tức sự trọn vẹn của Đại Ngã. Mỗi buổi sáng, Jung vẽ một hình tròn nhỏ loại trên và quan sát cách thức mà các hình tròn này thay đổi từ ngày này qua ngày khác. Jung nhận thấy rằng các hình vẽ trên giúp ông quan sát các biến đổi nội tâm của mình- tình trạng luôn thay đổi của thế giới bên trong.

 ‘Mandala’ quyến rũ Jung trong nhiều năm trời, và lần lần ông hiểu ra rằng chúng tiêu biểu cho cách thức qua đó mọi con đường trong tâm thức cuối cùng đều dẫn tới một Trung Điểm là điểm nồng cốt, là thực chất của Đại Ngã. Mục tiêu của sự phát triển tâm lý là khám phá ra cái Ngã duy nhất đó. Tiến trình này được Jung đặt tên là CÁ THỂ HÓA (Individuation), và là một trong những khái niệm cơ bản của ngành Tâm Lý Phân Tích. Sự tiến triển của Tâm Thức không có tính cách hàng ngang, mà là một tiến trình hình ‘xoáy ốc’.(5)

 Hiện tượng ‘the squaring of the circle’, nghĩa là ‘Vòng tròn hóa hình vuông’ (=hình Vuông biến thành hình Tròn) hay ngược lại ‘Hình vuông hóa hình tròn’ ( hình Tròn biến thành hình Vuông) là một vấn đề lâu đời của con người mà những đầu óc thông minh nhất của Nhân Loại đã chứng minh đó là môt bài toán đố không thể giải được trong cõi hiện tượng tương đối này. Do đó, người ta gọi số ‘Pi’ của Vòng Tròn là con số có tính cách ‘Siêu Việt (Transcendental) chứ Không phải một con số có tính cách Đại Số.

 Vậy mà, đó là một trong những chủ đề chính yếu của Kinh Dịch qua thuật ngữ ‘Thiên Viên Địa Phương’ (=’Trời Tròn Đất Vuông’) hay ‘Mẹ Tròn Con Vuông’ được biểu tượng bằng ‘hình Tròn bao bọc lấy hình Vuông’. Ngày nay khoa ‘Tâm Lý Miền Sâu’ của Tây Phương đặc biệt của Carl Jung rất chú trọng tới vấn đề này, mà những dữ kiện bệnh lý thường xảy ra như sau: những bệnh nhân tâm thần trong thời kỳ đầu tiên của tiến trình chữa trị thường mơ thấy ‘hình Vuông’, nhưng trong những trường hợp mà công việc chữa trị tiến hành một cách tốt đẹp và khi đến giai đoạn cuối cùng tạm xem là ‘đã lành bệnh’, người bệnh thường mơ thấy ‘hình Tròn’!

 Do đó, “hiện tượng ‘vòng Tròn hóa hình Vuông’ cũng là một trong những chủ đề có tính cách ‘Linh Tượng’ hay Sơ Nguyên Tượng” (archetypal) làm nên các Mô Hình cơ bản của cõi Mộng Mơ và Tưởng Tượng của con người. Nhưng điểm khác biệt là MANDALA hay hiện tượng ‘vòng Tròn hóa hình Vuông’ là chủ đề Quan Trọng NHẤT và thực sự có thể gọi là ‘Sơ Nguyên Tượng’ (archetype) của sự ‘Tròn Đầy Viên Mãn’(wholeness) của Nhân Cách con người” (6)

 Thật vậy, sự khám phá của Jung về ‘Vòng Tròn Huyền Nhiệm’ (Mandala) cung cấp Chìa Khóa cho toàn bộ hệ thống Tâm Lý của ông. Jung viết : “Tôi phải từ bỏ ý tưởng về vị trí Siêu Hạng của Bản Ngã …..Tôi nhận thấy rằng mọi điều, mọi sự, mọi con đường tôi theo, mọi bước tôi đi dẫn tôi trở lại một Điểm Duy Nhất có thể gọi là TRUNG ĐIỂM. Điều càng ngày càng rõ rệt đối với tôi rằng MANDALA là Trung Tâm. ‘Mandala’ dẫn đạo mọi con đường: đó là Con Đường dẫn tới TRUNG TÂM, tới tiến trình Cá Thể Hóa (Individuation)….. Tôi biết rằng khi khám phá ra rằng ‘Vòng Tròn Huyền Diệu’ (Mandala) là một Biểu Hiện của ĐẠI NGÃ (Self), tôi đã đạt được Mục Tiêu Rốt Ráo nhất của cuộc đời tôi!(7)

 Ngoài ra, Jung nhận thấy các hình vẽ ‘mandala’ của mình có liên hệ với các kinh nghiệm ngoại giới trong đời sống hằng ngày của ông, cũng như với các giấc mơ. Chẳng hạn, Jung vẽ hai cái ‘mandala’ có vẻ liên hệ với nhau. Hình vẽ thứ nhất được gợi hứng từ một giấc mơ: trong giấc mơ, ông đang ở Liverpool giữa mưa và sương mù. Một cách đột ngột, Jung thấy mình tới một hải đảo với một cây mộc lan đang trổ hoa trên đó. Giấc mơ này cho Jung cảm tưởng là rất quan trọng – Liverpool là cái ‘Ao của Sự Sống’. Khi Jung vẽ cái ‘mandala’này , Jung cảm thấy là bằng một cách nào đó, nó có bản sắc ‘Trung Hoa’. Sau đó, ông vẽ thêm một cái ‘mandala’ khác với một lâu đài màu vàng trong trung tâm hình tròn.

 Không lâu sau đó, Jung nhận được một lá thư chứa đựng một bản viết tay của một tác phẩm Luyện Kim của phái Đạo Gia cách đây 1000 năm có tựa là ‘The Secret of the Golden Flower’. Jung liên hệ việc này với biểu tượng bông hoa bằng vàng với cái lâu đài bằng vàng mà ông đã vẽ, và cây mộc lan xinh tươi mà ông đã mơ thấy. Trong hai trường hợp, cái mô hình vòng tròn với mục tiêu nằm ngay trung tâm, đối với Jung bằng cách này hay cách khác, diễn tả cái Toàn Thể của một cá nhân ở cả hai khía cạnh ý thức và vô thức. Trong các tôn giáo Đông Phương cũng vậy, cái ‘mandala’được xử dụng một cách tương tự, như một phương tiện giúp xoáy vào trung tâm nhằm giúp hành giả với các buổi tập hành Thiền. Từ công trình của Jung về ‘Mandala’ hiện lên các gợi ý đầu tiên về chính huyền thoại của cá nhân Jung, ‘chuyện kể’ tối quan trọng diễn tả con người thật sự của Jung.

 Jung cảm thấy là ông có thể từ từ đặt để các giấc mơ và hình ảnh tưởng tượng của mình trên một cơ sở vững chắc hơn cũng như bắt đầu quán thông Vô Thức bằng nhiều từ ngữ khoa học hơn. Jung cũng muốn diễn tả những ý tưởng và hiểu biết sâu kín nhất của mình bằng một cách thức thường trực và vững chắc hơn là chỉ viết chúng trên giấy. Cho mục tiêu tự biểu hiện và xử dụng như một nơi chốn ẩn dật, Jung xây một cái tháp tại Bollingen vào năm 1922. Ông có một căn phòng đặc biệt trong tháp dùng để nghỉ ngơi mà chỉ ông được phép vào mà không cần xin phép. Tại đây, ông vẽ trên tường và nhận thấy ông có thể thực sự là minh. Jung tìm thấy một ý nghĩa lớn lao về sự thanh bình nội tâm và sự tập trung tinh thần trong căn phòng đặc biệt này.

 Jung tiếp tục xây từng chút một để thêm thắt vào cho cái Tháp trong suốt cuộc đời dài của mình. Những phần xây mới tất cả đều tiêu biểu cho các phần khác nhau của Tâm Thức luôn luôn biến hóa của ông. Jung cảm thấy đó là một phần quan trọng của tiến trình ‘Cá Nhân Hóa” (Individuation) của mình, giống như Jung đã được tái sanh trong Đá.

 Đời sống tại Bollingen cố tình được gìn lấy một cách đơn giản- không có điện và chính ông tự bổ tất cả củi mà ông cần đến, lấy nước từ một cái giếng và tự nấu ăn lấy. Jung lấy làm thích thú hưởng ý nghĩa của sự Thinh Lặng tại nơi đây và sống hòa hợp với Thiên Nhiên. Quanh Tháp, ông tạc vào Đá những câu khắc diễn đạt những giây phút Thấu Thị của ông đến trong lòng sự vật. Khía cạnh Sáng Tạo trong khi vui chơi mà Jung được hưởng tại Bollingen tỏ ra rất quan trọng như là một phương tiện giúp ông tiếp cận với phần Vô Thức của mình.(8)

 Người Tìm Hiểu

CHÚ THÍCH

(1) Ruth Berry, “Jung“, Hodder & Stoughton, London, England, 2000, tr.3

(2) C. G. Jung. “Mandala Symbolism”. (một tuyển tập gồm 3 tác phẩm) được dịch bởi R. F. C. Hull, (Princeton University Press, NJ, 1973), tr.100

(3) Ruth Berry, Idem, tr.26

(4) C. G. Jung, Idem, tr.V

(5) Ruth Berry, Idem, tr.26

(6) C. G. Jung, Idem, tr.4

(7) Idem, tr.V

(8) Ruth Berry, Idem, tr.27-28

 [Tác Giả] [Lãnh Vực]

 

Tìm Kiếm