Hiện tượng El Niño đang trên đỉnh cao khốc liệt, cao nhất kể từ 1950. El Niño là một trong 3 yếu tố quan trọng nhất làm biến đổi nhiệt độ và chế độ mưa bão hay khô hạn trên toàn thế giới.

El Niño là một hiện tượng khí hậu có tính chu kỳ từ 2 đến 7 năm, theo đó nước biển vùng xích đạo đông Thái Bình Dương bị hâm nóng bất thường làm xáo trộn khí hậu toàn thế giới. Nam Mỹ bị mưa và lũ lụt trầm trọng, trong lúc Úc châu, Đông Nam Á Châu và Nam Phi Châu bị khô hạn.

Thông thường, trong thời gian có hiện tượng El Niño, hạn hán xảy ra nhiều nơi trên thế giới, trầm trọng nhất là Úc Châu, Ấn độ, Indonesia, Phi Luật Tân, Brazil, một phần Đông và Nam Phi Châu, các đảo ỡ Tây Thái Bình Dương gồm cả Hawaii, Trung Mỹ, một số nơi ở Hoa Kỳ. Hạn hán không phải xảy ra cùng một lúc ở các địa điểm trên, và với cường độ khác nhau.

Hình 2. Tiên đoán bão tố và hạn hán mùa Thu năm 2015. Bão tố ở Thái Bình Dương (màu đỏ) đe dọa Nhật, miền đông China và Phi Luật Tân, trong lúc hạn hán (màu xám) trầm trọng từ Ấn Độ đến Indonesia và Papua New Guinea.

Trong năm nay, trong lúc Nam Mỹ mưa lũ thì Trung Mỹ và Bắc Mỹ bị hạn hán liên tiếp trong hai năm. California hạn hán nhất trong 1200 năm qua.

Hình 3. Hồ nước Huntington Lake ở California (tháng 12/2014) khô cạn chỉ còn 30% dung lượng nước, khô cạn nhất trong 1200 năm qua.

Báo Geophysical Research Letters cho biết trận hạn hán 2 năm liên tục 2012-2014 tại California trầm trọng nhất trong 1200 năm qua. Theo thống kê của tiểu bang California thì khoảng trên 200.000 ha không cày xới vì đất chưa đủ ẩm độ để gieo trồng, diện tích canh tác lúa của tiểu bang giảm 30% vì không có nước, mùa màng toàn bang sẽ mất 2,7 tỉ US$ và khoảng 16.800 công nhân liên quan đến ngành nông nghiệp thất nghiệp. Riêng ngành bò sửa tiểu bang California tiên đoán bị thất thiệt 350 triệu US$.

Đông Phi Châu như Ethiopia, Malawi bị hạn hán trầm trọng làm mất mùa bắp tới 25%. Tại Tây Phi, nhất là vùng Sahel nạn đói đang hoành hành vì hạn hán trầm trọng nhất kể từ 1972 đang xảy ra.

Tại Á Châu, từ Ấn Độ đến Pakistan và A phú Hản. nhiệt độ cao và hạn hán phá hủy mùa màng. Indonesia đã ban bố tình trạng hạn hán khẩn cấp trong 34 tỉnh vì El Niño, và khoảng 2 triệu dân Papua New Guinea bị ảnh hưởng bởi thất mùa do sóng nhiệt ở đồng bằng, và giá tuyết ở cao nguyên. Đồng bằng Cửu Long của Việt Nam cũng bị ảnh hưởng vì thiếu nước ngọt, nước mặn xâm nhập sâu vào đất liền làm thiệt hại mùa lúa năm 2014.

Hình 4. Tiên đoán thời điểm gió mùa chấm dứt ở Á Châu cuối năm 2015

Gió Mùa năm 2015, mang theo mưa, tiên đoán sẽ chấm dứt sớm hơn mọi năm. Như vậy, mùa khô sẽ đến sớm hơn, và hạn hán kéo dài hơn trong đầu năm 2016, ảnh hưởng toàn vùng Đông Dương, Thái Lan và Indonesia. Tại đồng bằng Cửu Long Việt Nam nước mặn sẽ xâm nhập sớm hơn và sâu hơn vào nội địa, sẽ ảnh hưởng lớn vào vụ lúa đông xuân năm 2016.

Hiện tượng El Niño bắt đầu năm 2014 làm nhiệt độ trung bình thế giới tăng trên trung bình 0,57°C. Nửa đầu năm 2015, nhiệt độ trung bình thế giới tăng lên 0,64°C trên trung bình, và El Niño sẽ chấm dứt vào mùa xuân 2016. Đó là lý do tại sao 2 năm liên tục có hạn hán trầm trọng ở Bắc Mỹ, Phi Châu, Úc Châu, Đông Nam Á và Đông Á Châu.

Dựa trên kinh nghiệm những hạn hán toàn cầu năm 1972, 1987, 1997-1998, các cơ quan từ thiện quốc tế tiên đoán thế giới sẽ có trên 10 triệu dân bị đói, không có đủ thực phẩm để ăn trong năm nay và năm tới, trong số này 4,5 triệu dân thuộc Phi Châu. Năm nay, Đông Phi Châu từ Somalia cho tới Malawi hoàn toàn bị thất mùa, tương tự mất mùa ở Tây Phi Châu phía nam sa mạc Sahara gồm các quốc gia Nigeria, Niger, Chad, Mali, bắc Senegal và Mauritania.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

The Guardian (1/10/2015). Record El Niño set to cause hunger for 10 million poorest, Oxfam warns. http://www.theguardian.com/environment/2015/oct/01/record-el-nino-set-to-cause-hunger-for-10-million-poorest-oxfam-warns

Alex Sosnowski (9/9/2015). Asia Fall Forecast 2015: El Nino to Boost West Pacific Typhoons, Intensify Drought From India to Indonesia.http://www.accuweather.com/en/weather-news/asia-fall-forecast-2015-el-nino-typhoons-india-drought/52075743

Trần-Đăng Hồng, PhD

(Thu Vân chuyển bài)

[Lãnh Vực]