HỒI KÍ (Phần VI, Chương XXXII2)

 Nguyễn Hiến Lê

PHẦN VI
Giai đoạn 1975 – 1981
(Phần này viết xong năm 1980, năm 1981 sửa lại nhiều chỗ)

CHƯƠNG XXXII 

TA PHẢI BIỆT SỐNG THEO TA

…..

MÌNH THEO CẢ NHỮNG LẦM LẪN CỦA NGƯỜI…..

So sánh những nhận xét của tôi ở trên với những điều tôi đã đọc được trong mươi cuốn về đời sống ở Nga sô, Trung cộng, tôi thấy chính sách của mình y hệt chính sách của hai nước đàn anh đó, những lầm lẫn của mình chính là những lầm lẫn của họ.

Năm 1947, sau 30 năm cách mạng dân Nga cũng bị nhồi sọ như dân mình; xã hội họ cũng có những sự bất công, những kẻ “phe phẩy”; những chợ trời, những nhà tập thể dơ dáy như dân mình; cũng có nạn mua chợ đen vé coi hát, cũng cấm dân tiếp xúc riêng với ngoại quốc (1); cũng có nạn bè phái như mình; cũng có lệ muốn thưởng một cán bộ thì cho thêm số tiền bỏ vào bao thư riêng; các ông lớn của họ cũng cách biệt quần chúng như ở nước mình; những kẻ gian trá cũng có thể lén lút làm mọi cái xấu xa, miễn là đừng chống chính quyền; người Nga nào cũng có hai mặt, ở nhà thì khác, ra ngoài thì khác như mình.

Họ cũng trọng hồng hơn chuyên, cũng thay đổi chủ trương, chương trình liền liền, thợ họ cũng không đủ ăn, công việc gì cũng không chạy; cán bộ của họ cũng sợ trách nhiệm như cán bộ của mình; chính sách cải tạo còn tàn nhẫn hơn chính sách của mình; sự tổ chức bầu cử y như mình v.v…

Họ có thời “băng rã” (dégel) rồi băng lại đóng lại (gel); Trung hoa cũng có thời “trăm hoa đua nở” rồi mấy tháng sau, trăm hoa lại bị cấm nở; trăm hoa của mình cũng đua nở sau Trung hoa ít tháng và cũng bị cấm nở sau họ ít tháng. Năm 1966 mình không hơn Trung hoa là không làm cách mạng văn hóa, nhưng năm 1978 mình cũng đã chuẩn bị kĩ để phát động một cuộc cách mạng văn hóa như họ, tính đốt hết các sách báo ở miền Nam, chỉ giữ lại những sách dạy nghề và khoa học tự nhiên, y như Tần Thủy Hoàng chỉ cho giữ những sách thuốc, sách nông nghiệp… (2) May sao chính quyền (miền Bắc hay Nam?) kịp đổi ý cho hoãn lại cuộc cách mạng đó.

Ngoài ra, cách thức phụ cấp cho sinh viên, đối đãi với trí thức, chính sách học tập chính trị, hội họp ở phường ấp, dăng, dán biểu ngữ ở khắp nơi, phát thanh bằng loa oang oang mà không buồn ai nghe…; cả lối giáo dục trẻ em, bổ túc văn hóa, công trình khai quật cổ tích chung quanh đền Hùng (3)… mình đều theo sát gót Mao Trạch Ðông.

Tôi có cảm tưởng rằng mình chép đúng đường lối của hai nước đàn anh, không xét hoàn cảnh, dân tình, phong tục của mình có khác họ không. Tôi chưa thấy mình có một sáng kiến gì cả, ngay cả những danh từ như biên chế, phụ đạo, tham quan, tranh thủ… mình cũng chép nguyên của Trung hoa. Tôi phục G.Orwell từ 30 năm trước, trong cuốn 1984 đã tiên đoán và vẽ đúng xã hội Trung hoa những năm 1960 và xã hội Việt nam ngày nay.
Nhưng Nga, sau khi Staline chết đã hơi thay đổi đường lối (4), Trung hoa sau khi Mao Trạch Ðông chết đã bỏ chính sách của Mao, xích lại gần phe tư bản, và nhiều nước như Ba lan, Tiệp khắc, Hung gia lợi, Nam tư… đã có từ lâu chính sách của họ, chính phủ mình lẽ nào không biết?

(1) Một kĩ sư, giáo sư của Cuba, Nga… qua giúp mình thì cán bộ của mình chỉ được tiếp xúc với họ ở chỗ làm việc và trong giờ làm việc, ra đường gặp nhau thì phải làm bộ không hề biết nhau.

(2) Mao tự hào về cách mạng đó lắm. Tây phương chê ông ta là Tần Thủy Hoàng ngày nay, ông ta mỉm cười bảo ông hơn Tần Thủy Hoàng cả trăm lần chứ, vì Tần Thủy Hoàng chỉ chôn sống 460 kẻ sĩ còn ông thì giết tới 460.000 trí thức kia (Theo Simon Leys -sách đã dẫn).
(3) Trong cuộc cách mạng văn hóa vệ binh đỏ phá hủy nhiều di sản văn hóa quá nên Trung hoa bị Tây phương chê. Năm 1970 Mao Trạch Ðông muốn thân với Tây phương, tỏ ra mình rất trọng văn hóa cổ, chứ đâu có dã man, cho khai quật mộ cổ. Việt nam theo gót Mao cũng khai quật khu chung quan đền Hùng để tìm cổ vật. Khi công việc khai quật ngưng ở Trung hoa thì ở Việt nam cũng ngưng. Y như hình với bóng.
(4) Về nông nghiệp họ đã bỏ những nông trường quốc doanh như trên tôi đã nói, về văn hóa cho cách mạng văn hóa là đào tạo những cán bộ giỏi, biết sử dụng tất cả những cái hay của loài người, muốn vậy phải một thời gian lâu dài (theo Lô gíc lịch sử -sách đã dẫn, mới dịch và xuất bản vài năm nay ở V.N.)

Hết:Mình Theo Cả Lầm Lẫn Của Người, Xem Tiếp: Xu Hướng Của Thời Đại-Dự Đoán Sai Của K. Marx